⭐ Tên tiếng Việt: Dây tóc tiên; Tóc tiên; dương leo
⭐ Tên tiếng Anh: cypress vine, cypress vine morning glory, cardinal creeper, cardinal vine, star glory
⭐ Tên tiếng Trung: 茑萝松 - Điểu La Tùng
⭐ Phân bố gốc: Trung Mỹ
⭐ Công dụng: Đái dắt, giải nhiệt, nhuận tràng, lọc máu, mụn nhọt, rắn cắn. Còn dùng lá đắp chữa trĩ chảy máu.
1. Mô tả:
Dạng sống: Là một loài dây leo thân thảo hàng năm, mọc nhanh và khỏe. Thân mảnh, dài, có thể đạt tới 3–5 mét, thường có màu xanh lục hoặc đỏ tía.
Lá: Đặc điểm nổi bật nhất. Lá mọc so le, có hình dạng rất thanh mảnh, giống như lông chim hoặc lá kim. Mỗi lá xẻ sâu thành nhiều thùy hẹp (thường từ 9–19 đôi), mảnh như chỉ, tạo cho tán lá một vẻ đẹp nhẹ nhàng, mềm mại như mái tóc – chính là nguồn gốc của tên gọi “Tóc Tiên”. Lá màu xanh lục sáng.
Hoa: Hoa hình ống, loe rộng ở đầu thành năm cánh mỏng hình ngôi sao (đường kính khoảng 1,5–2,5 cm). Màu sắc phổ biến nhất là đỏ tươi rực rỡ, nhưng cũng có thể gặp màu trắng hoặc hồng. Hoa thường nở tập trung vào sáng sớm và có thể héo vào giữa trưa nắng gắt, nhưng liên tục cho hoa mới. Hoa có mùi thơm nhẹ.
Quả: Quả nang nhỏ, hình trứng, khi chín chuyển màu nâu và khô, chứa 1–4 hạt màu đen.
2. Môi trường sống:
Nguồn gốc: Vùng nhiệt đới châu Mỹ (có thể từ Mexico đến Nam Mỹ).
Phân bố: Hiện nay được trồng rộng rãi làm cảnh ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam. Đôi khi cũng có thể mọc hoang hóa ở những nơi đất bỏ hoang, ven đường hoặc bờ rào.
Điều kiện sinh trưởng:
Ánh sáng: Ưa sáng hoàn toàn đến bán phần. Càng nhiều nắng, cây càng ra nhiều hoa.
Đất: Không kén đất, có thể sống trên nhiều loại đất khác nhau, nhưng phát triển tốt nhất ở đất giàu mùn, tơi xốp và thoát nước tốt.
Nước: Có nhu cầu nước trung bình. Cần tưới nước đều đặn khi cây còn nhỏ và trong thời kỳ ra hoa, nhưng không chịu được ngập úng kéo dài.
Nhiệt độ: Ưa khí hậu ấm áp, không chịu được sương giá.
3. Công dụng:
Trang trí:
Trồng leo giàn, cổng, hàng rào, vòm cổng tạo bóng mát và cảnh quan đẹp.
Trồng trong chậu treo để cành buông rủ xuống mềm mại.
Che phủ tường hoặc ban công.
Thu hút ong, bướm và chim ruồi đến thụ phấn.
Y học cổ truyền (cần thận trọng):
Lá giã đắp ngoài da trị ghẻ, mụn nhọt và vết thương.
Rễ và hạt được cho là có tác dụng tẩy, nhuận tràng (dùng trong) hoặc trị giun sán (dùng ngoài).
Lưu ý quan trọng: Nhiều bộ phận của cây Tóc Tiên, đặc biệt là hạt, được ghi nhận là có độc nếu ăn phải (chứa alkaloid). Việc sử dụng làm thuốc cần có sự hướng dẫn của thầy thuốc có chuyên môn. Tuyệt đối không tự ý sử dụng, nhất là dùng đường uống.
Tóm lại:
Cây Tóc Tiên (Ipomoea quamoclit) là một loài dây leo cảnh được yêu thích nhờ vẻ đẹp thanh tao, mềm mại của tán lá dạng lông chim và những bông hoa hình sao đỏ rực nổi bật. Cây dễ trồng, ưa nắng, thích hợp leo giàn, hàng rào, ban công. Mặc dù có một số công dụng trong y học cổ truyền, nhưng cần hết sức thận trọng vì một số bộ phận, đặc biệt là hạt, có thể gây độc.
#Ipomoea #Convolvulaceae
#茑萝松
#hoatoctien #ipomoea_quamoclit #hoasao #cypressvine #hoadep #flower
