🍋 Thông tin cơ bản
É trắng Ocimum × africanum Lour. – họ Hoa Môi (Lamiaceae) – bộ Hoa Môi (Lamiales)
- Đồng nghĩa: Ocimum citriodorum, Ocimum americanum var. pilosum, Ocimum basilicum var. anisatum
- Tên tiếng Việt: É trắng, Húng chanh Thái, Húng chanh châu Phi, Húng chanh lá hẹp
(Lưu ý: Không phải “Húng chanh” Plectranthus amboinicus thường dùng ở Việt Nam) - Tên tiếng Anh: Lemon Basil, Hoary Basil, Thai Lemon Basil
- Tên tiếng Trung: 柠檬罗勒 (Lâm Mông La Lặc)
• 非洲罗勒 (Phi Châu La Lặc) - Phân bố gốc: Vùng nhiệt đới châu Phi và Nam Á. Hiện nay phổ biến ở Đông Nam Á (Việt Nam, Thái Lan, Lào, Campuchia, Indonesia, Philippines), Ấn Độ, Trung Quốc và nhiều vùng nhiệt đới khác.
🍃 Đặc điểm hình thái
- Thân: Cây thân thảo, sống hằng năm hoặc lâu năm ngắn ngày; thân vuông, phân nhánh nhiều, cao 20–50 cm, phủ lông mịn trắng.
- Lá: Lá đơn, mọc đối, phiến hẹp hình mũi mác, mép có răng cưa thưa, màu xanh lục nhạt. Khi vò nát, tỏa mùi **chanh tươi rõ rệt**.
- Hoa: Hoa nhỏ, trắng hoặc trắng kem, mọc thành cụm vòng ở ngọn; nở vào mùa hè – thu.
- Quả & Hạt: Quả bế tư, rất nhỏ. Hạt ngâm nước tạo **chất nhầy (mucilage)** – giống “hạt é” – dùng trong đồ uống giải khát.
🌿 Công dụng
- Ẩm thực: Gia vị đặc trưng ở Thái Lan (maenglak), Lào, Indonesia (kemangi). Dùng ăn sống, nấu canh chua, lẩu, gỏi, salad. Hương chanh dịu nhẹ rất hợp với cá, hải sản, thịt gà.
- Y học dân gian: Lá hỗ trợ tiêu hóa, giảm đầy hơi, trị cảm, ho. Hạt dùng pha nước giải khát, làm mát, nhuận tràng.
- Nghiên cứu sơ bộ: Tinh dầu (chủ yếu **Citral**) có hoạt tính kháng khuẩn, chống oxy hóa và chống viêm (in vitro). Cần thêm nghiên cứu lâm sàng.
- Cảnh quan: Cây nhỏ, dễ trồng trong chậu, thùng xốp. Vừa cho rau gia vị, vừa tạo mảng xanh thơm mát cho ban công, sân vườn.
💡 Những điều cần lưu ý
- Phân biệt rõ: Dựa vào **mùi chanh** và **lá hẹp** để phân biệt với Húng quế (O. basilicum) và É đỏ (O. tenuiflorum). Đặc biệt, **không nhầm** với “Húng chanh” (Plectranthus amboinicus) – lá dày, mọng nước, không có mùi chanh.
- Ánh sáng: Ưa sáng đầy đủ, cần ≥6 giờ nắng/ngày. Che nắng gắt buổi trưa mùa hè nếu cần.
- Nhiệt độ: Phát triển tốt ở 20–35°C; **không chịu sương giá**.
- Đất & Nước: Thích đất tơi xốp, giàu mùn, thoát nước tốt. Tưới đều, giữ ẩm nhưng tránh úng.
- Kỹ thuật: Ngắt ngọn và tỉa hoa sớm để cây tập trung ra lá. Thu hoạch thường xuyên giúp cây đâm nhánh mới.
